Okul Öncesi Eğitimin Çocuğun Yaşamındaki Yeri

“Çocukluk, yetişkinliğe geçişte geçici bir yol olmayıp insanlığın bir başka kutbudur”
Maria Montessori

Okul öncesi dönem, insan hayatının diğer dönemlerinin temelini oluşturan bir dönemdir. Bu dönem yalnızca yetişkinliğe hazırlık olarak değil, kendi başına da önemlidir. Okul öncesi çocuğunun yaşamında temel ihtiyaçlar, öncelikleri de belirler. Yaşamın ilk aylarında bunlar içinde en önemlileri, beslenme, temizlik ve uyku gibi temel yaşamsal ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçların anında ve gereği gibi karşılanması, çocuğun dünyaya bakışını, insanlara güven veya güvensizlik duymasının temelini oluşturur. Ayrıca çocuğun diğer çocuklarla ve çevresindeki yetişkinlerle kurduğu ilişkiler onun gelişiminde son derece etkilidir. Okul öncesi eğitim kurumu, çocuğun toplumsallaşma sürecinde çok önemli bir basamaktır.

Okul öncesi eğitime başlama dönemi hem çocuk hem de anne babalar için önemli ve aynı zamanda zor bir süreçtir. Çocuk ilk defa ailesinden ayrılmakta, yapılandırılmış, kuralları olan bir ortamda bulunmakta ve sosyal alanda ilk önemli sınavını vermektedir. Okul öncesi eğitim kurumuna başlaması ile birlikte çocuğun etkisi altında kaldığı kişiler ve davranış örnekleri de çoğalır. Çocuk, okul öncesi eğitim kurumuna başladığında ilk defa kalabalık bir grubun üyesi olur; okul onun için yepyeni bir deneyim alanıdır. Grup içinde diğer çocuklarla ve öğretmeni ile iletişim kurmak için yeni beceriler öğrenir, yeni duygu ve düşünceler kazanır. Bütün bunlar, çocuğun daha sonraki yaşantılarında topluma katılımını ve diğer bireylerle olumlu iletişim kurmasının temellerini teşkil eder. Kısacası, çocuğun sosyalleşmesinin temeli okul öncesi dönemde atılır.

Çocuk okula başladığı zaman evden aldığı izlenimler ve bunların oluşturduğu davranış kalıplarını da beraberinde getirir. Okul öncesi kurum, çocuk için oyun alanı olmasının yanı sıra ailesinden sonra girdiği ilk sosyal topluluk olma özelliğini taşır. Kararlı, pekiştirici bir disiplin anlayışı bulunan, kuralların ve bu kurallara ilişkin ödül ve ceza tepkilerinin değişiklik göstermediği aile ortamlarından gelen çocuklar, okula kolaylıkla uyum sağlar. Ayrıca her çocuk okula geldiği ilk günlerde yeni ir ortama girmekten dolayı güvensizlik ve yetersizlik duygusu yaşar. Çocuğun kendine ve okula güven duyması ile birlikte okula uyumu kolaylaşacaktır. Aileler ilk olarak okula başladığı zaman çocuğun uyumunu ve kendine güvenini sağlayabilmek için kendi kendine giyinip soyunmasına ve yemeğini kendi başına yemesine olanak sağlamalıdır. Çünkü okula geldiği ilk günlerde kendi kendine giyinip soyunması ya da yemeğini yemesi istenildiğinde zorluk, acemilik çeker ve isteksizlik gösterebilir. Okul öncesi eğitim kurumları, temelleri evde atılan ama ailelerin her zaman pekiştirme konusunda başarılı olamadıkları bu alışkanlıkların yanı sıra, yeni toplumsal davranışların kazandırılmasında aileye büyük yardım sağlar. Eşyaları paylaşma, sırasını bekleme, yardımlaşma, işbirliği, başkalarının hakkını gözetme, sınıfın ve eşyaların düzenine uyma, yaşıtları ve yetişkinlerle iyi ilişkiler kurabilme vb. çocuğun okulda kazanabileceği sosyal davranışlardır. Bu sayede gelecekte kuracağı olumlu toplumsal ilişkilerin ilk temellerini atmış olur.

Çocuğun okula uyumun gerçekleşmesi için ilk olarak anne- babanın kararlı, tutarlı ve net bir tavır sergilemesi gerekmektedir. Ayrıca öğretmenle sağlıklı bir işbirliği içinde olunduğu taktirde çocuğun okula alışma süresi çok kısa sürecektir. Evde tutarlı bir disiplin anlayışı ile yetiştirilen çocuklar okula geldiklerinde bu yeni ortamın düzenine ve kurallarına uymakta zorluk çekmezler. Özellikle evde ve okulda uygulanan kurallar benzer olduğunda çocuk yeni çevresine kolaylıkla uyum sağlar. Ayrıca çocuğun kendi kendisini disiplinlendirebilmesi için, yeterli ve tutarlı deneyimler kazanabilmesi için, okulda ve evde uygulanan disiplin anlayışının çok farklı olmaması gerekir. Bunu sağlayabilmek için de öğretmen- veli arasında sağlıklı ve yeterli bir bilgi akışı sağlanabilmelidir. Bu sayede öğretmen ve veli, çocuğun kendi iç kontrollerini gerçekleştirmesi için pek çok fırsatı çocuğa birlikte ve bir şekilde sunmuş olur.